Çölyak hastalığı gluten enteropatisi olarak bilinir. Buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan gluten proteinine karşı vücudun intolerans göstermesi ile oluşan sindirim sistemi hastalığıdır.
Çölyak hastalığı sürecinde gluten içeren besinler tüketildiğinde bağırsaklarda iltihaplanma olur ve vücutta alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bu durum bağırsaklarda sindirimi sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına bu nedenle besinlerin emiliminin engellenmesine ve ince bağırsaklarda hasar oluşumuna neden olur.
Çölyak hastalığı kalıtsal bir hastalıktır ve belirtileri herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Aynı zamanda insanlarda en sık görülen ince bağırsak hastalığı ve yaşam boyu süren tek besin alerjisi olarak da bilinmektedir.
Hastalığın en yaygın görülen belirtileri: Şiddetli karın ağrısı, karın şişliği, aşırı gaz oluşumu, baş dönmesi, kusma, ishal, kabızlık, yorgunluk hissi, adet düzensizliği, kansızlık, kilo kaybının görülmesi ve ağız içinde yaraların oluşmasıdır.
Çölyak kronik bir hastalıktır ve ömür boyu devam eder. Günümüzde hastalığın tek tedavisi, glutensiz beslenme tedavisidir. Bu nedenle diyetle birlikte hastalar hayatlarını en az düzeyde etkilenerek sağlıklı bir şekilde devam ettirebilir.
Glutensiz beslenme de gluten içeren bütün besinlerin hayatımızdan çıkartılması gerekir. Uygulanan çölyak hastalığı diyeti tedavisi ile sağlık sorunları giderilmekte ve bağırsak hasarı düzeltilebilmektedir. Glutensiz diyete başlanılan ilk günden itibaren semptonlarda iyileşme başlar, şikayetler giderilir; ince bağırsaktaki iyileşme ise 3-6 ay arasında olur.
Çölyak hastalığında vücutta bazı vitamin-mineral eksikliği görülebilir. Vücutta eksikliği görülen vitamin ve mineral var ise glutensiz diyetin yanında vücuda takviye yapılması gerekir. Özellikle B12 vitamini, D vitamini, demir, kalsiyum, folik asit ve çinko eksikliğine en sık rastalanan vitamin ve mineral çeşitleridir.
Çölyak Diyeti Uygularken Kaçınılması Gereken Besinler:
- Buğday, yulaf, arpa, çavdar, kuskus, bulgur, irmik, makarna, şehriye, simit, kraker,
- Süt/yoğurt ile tüketilen bütün kahvaltılık gevrek, müsli ve yulaf ezmesi çeşitleri
- Yasaklı tahıl çeşitlerinden yapılan kek, pasta ve poğaça gibi hamur işleri
- Galeta ununa batırılmış balık veya et ürünleri
- Pane edilmeiş veya unlanmış sebze ve et yemekleri
- Yemek ve salatalar için gluten içerikli hazır soslar
- Mısır gevrekli çikolatalar
- Malt kullanılan içecekeler (Bira,votka, cin vs.)
Ayrıca sirke, ketçap, mayonez, çikolata, gofret, şekerleme, patates cipsi, patlamış pirinç, hazır çorba, kremalar, puding, sakız, dondurma külahı, dondurma, soslu kuruyemişler, hazır milkchshake, çeşniler, hazır soslar, soya sosu, kabartma tozu, rokfor peyniri ve şarküteri ürünlerinin içerisinde gluten bulunabilmektedir. Bu nedenle beslenmenize dikkat ederken etiket okuma alışkanlığı kazanmanın önemi de oldukça büyüktür.
Günün Sözü: İnsan, hastalığın acısından sağlığın tatlılığını öğrenir
